شاید عبارت “دیسک دارم” را بارها از کسانی که کمر درد دارند شنیده باشید، اما جالب است که بدانیم همه ما دیسک داریم و این داشتن دیسک نیست که باعث کمردرد میشود، بلکه آنچه درد ایجاد می‌کند فتق یا بیرون زدگی یا هرنیشن دیسک کمر است که با فشار بر روی نخاع و ریشه‌های عصبی درد ایجاد می‌کند.
البته بیرون زدگی دیسک کمر یا فتق دیسک تنها یکی از علل کمر درد است و علل مختلفی می‌توانند باعث کمردرد شوند.
دیسک کمر چیست؟
به بالشتک ژله‌ای بین هر دو مهره دیسک گفته میشود که ضخامت بین ۳ تا ۹ میلی متر دارد. ساختار دیسک محتوی آب، کلاژن و پروتئین است.
هر دیسک بین مهره‌ای کمری شامل قسمت ژل خمیری در وسط و حلقه کلاژن در اطراف است. تنها حلقه‌های بیرونی‌تر حاوی رگ‌های خونی هستند، به همین دلیل بخش اعظم دیسک ذاتا از ترمیم کمتری برخوردار است.
وظیفه دیسک بین مهره‌ای ایجاد فاصله بین مهره‌ها و جذب و انتقال بارها در ستون مهره‌ای است. شاید سوال پیش بیاید چرا باید مهره‌ها از هم فاصله داشته باشند؟ این فضا عبور مناسب ریشه‌های عصبی که از نخاع بیرون می‌آیند را میسر می‌سازد و همچنین این فاصله، توانایی مهره‌ها را برای چرخش به جلو و عقب را فراهم می‌سازد.
چه افرادی بیشتر در معرض بیرون زدگی دیسک کمر هستند؟
آقایان بیشتر از خانم‌ها در معرض بیرون زدگی دیسک کمر هستند. شایعترین سن فتق دیسک کمر بین ۳۰ تا ۵۰ سال است. به این دلیل که در این سن معمولآ دیسک‌ها پر آب هستند و انعطاف پذیری بیشتری دارند، لذا احتمال بیرون زدگی بیشتری وجود دارد.
اما با افزایش سن، آب دیسک کاهش یافته و احتمال کمی وجود دارد تا آب داخل دیسک به بیرون بیاید و ریشه‌های عصبی را تحت فشار قرار می‌دهد.
دلیل بیرون زدگی دیسک کمر
دلیل بیرون زدگی دیسک کمر شامل موارد زیر میشود:
- ژنتیک یا همان سابقه خانوداگی
- زندگی بی تحرک
- نشستن یا رانندگی‌های طولانی مدت
- سرفه‌های مزمن
- سیگار کشیدن: سیگار کشیدن باعث میشود دیسک نتواند مواد مغذی را به خود جذب کند، بنابراین دیسک در افراد سیگاری با نیروی کمتری دچار بیرون زدگی و یا پارگی میشود.
- بارداری: معمولا ۵۰ درصد افراد در ماه‌های پنج تا هفتم بارداری کمردرد را تجربه می‌کنند. در برخی موارد افراد قبل از دوره بارداری هم بیرون زدگی دیسک داشته‌اند و در حین بارداری با افزایش وزن نوزاد و بزرگ شدن شکم، خط ثقل بدن به جلو منتقل میشود و همچنین کشیده شدن عضلات شکم در طول این دوره باعث ضعف عضلات شکمی شده و عملکرد محافظتی این عضلات روی ستون فقرات کم میشود، لذا ایجاد فشارهای اضافی بر روی ستون فقرات، درد بیشتری را ایجاد می‌کنند.
علاوه بر این ترشح هورمون ریلاکسین و پروژسترون در این دوره باعث شل شدن لیگامان‌ها و تحرک بیشتر مفاصل میشود که می‌تواند درد در انتهای کمر ایجاد کند. همچنین بزرگ شدن رحم، خود باعث فشار بر روی شبکه اعصاب داخل لگن میشود و دردهای کمری یا سیاتیک ایجاد می‌کند. - بلند کردن یا کشیدن اجسام سنگین
- هر نوع ضربه یا فشار ناگهانی روی ستون مهره ها مانند سقوط از ارتفاع
- اضافه وزن و چاقی
- حرکات ورزشی نامناسب
تشخیص دیسک کمر
برای تشخیص دیسک کمر پزشک یا فیزیوتراپیست ابتدا تاریخچه درد را از شما خواهد پرسید. سپس با انجام معاینات بالینی به تشخیص می‌رسد. برای قطعی کردن تشخیص خود از ابزار مختلفی مانند ام آر آی و سی تی اسکن و دیسکوگرام، نوار عصب و عضله و … هم کمک می‌گیرد.
روش‌های تشخیص دیسک کمر در معاینه بالینی
پزشک یا فیزیوتراپیست شما در این مرحله از تست‌های اختصاصی مانند بالا بردن پا یا خم کردن گردن و ستون فقرات کمری به جلو یا عقب یا طرفین و یا حرکات ترکیبی استفاده می‌کند. همچنین با لمس نواحی درناک و یا با زدن چکش در نقاط خاصی سطح رفلکس‌ها و میزان حساسیت دیسک و اعصاب شما را میسنجد.
علاوه بر این فیزیوتراپیست یا پزشک متخصص قدرت عضلانی شما را میسنجد تا تعیین کند که ریشه‌های عصبی تحت فشار هستند یا نه؟ همچنین ممکن است از شما بخواهد بر روی پاشنه یا پنجه خود راه بروید.
شایعترین علائم دیسک کمر
شایع ترین علائم دیسک کمر شامل موراد زیر میشود که در ادامه هر کدام از علایم و نشانه‌ها را بررسی می‌نماییم.
علائم اولیه دیسک کمر
علائم دیسک کمر بسته به میزان بیرون زدگی به صورت کمر درد ناگهانی و شدید یا درد تدریجی بروز می‌کند. درد معمولا با نشستن‌های طولانی مدت، سرفه و عطسه بیشتر میشود. ممکن است درد فقط در ساق پا باشد و در کمر دردی نداشته باشیم. درد در ساق پا بیانگر وجود فتق دیسک بزرگتری نسبت به هنگامی است که درد به تنهایی در ناحیه کمر وجود دارد.
علائم دیسک کمر خفیف
در موارد بیرون زدگی خفیف دیسک، فرد فقط درد مبهم در ناحیه کمر را تجربه می‌کند که با استراحت بهبود می‌یابد.
علائم دیسک کمر شدید یا پیشرفته
اما در بیرون زدگی های شدید علاوه بر درد کمر، درد شدید و تیزی به باسن و ساق پا هم کشیده میشود. درد در یک پا یا هر دو پا دیده میشود. حتی ممکن است بیمار برای کاهش درد به یک طرف خم شود.
علائم دیسک کمر در پاها
علائم دیسک کمر در پاها به صورت درد و بی حسی، خواب رفتگی، سوزن سوزن شدن یا سوزش دیده میشود. بسیاری از افراد تصور می‌کنند دردهای دیسک کمر فقط در پشت پا ظاهر میشود، اما این گونه نیست و بسته به ریشه عصب درگیر، درد ممکن است در قسمت داخلی ران یا قدام ران و کشاله تا زانو هم دیده شود.
علاوه بر این در معاینه رفلکس ها و قدرت عضلات پا با کاهش میزان رفلکس ها و قدرت عضلات روبرو می‌شویم.
علائم پارگی دیسک کمر
از شایعترین علامت پارگی دیسک بروز درد پایدار در ناحیه پشت است. اسپاسم شدید عضلانی، بی اختیاری ادرار و مدفوع و درد عمقی شدید و تیز در کمر و پاها که به همراه ضعف و بی حس شدن کمر نیز می‌تواند از علائم پارگی دیسک کمر باشد.
روش‌های مختلف درمانی دیسک کمر چگونه انتخاب می‌شوند؟
دغدغه همه افرادی که دچار دردهای کمر می‌شوند و تیر کشیدن درد کمر به چپ یا راست را تجربه می‌کنند، انتخاب بهترین روش درمان دیسک کمر یا درمان قطعی دیسک کمر و عوارض کمتر و سوالات مختلف این چنینی می‌باشد.
درمان‌های بسیار بسیار زیادی برای انواع مختلف بیرون زدگی دیسک کمر یا پارگی دیسک وجود دارد و بعد از ارزیابی بیمار و بررسی ریسک فاکتورهای مختلف درمان و فرد و امکانات موجود، روش درمانی انتخاب میشود.
اکثرا در این مواقع چنین سوالاتی بسیار شنیده میشود:
- درمان دیسک کمر به شیوه‌های نوین بدون جراحی
- درمان سریع درد دیسک کمر
- جراحی لیزری دیسک کمر بدون کمترین عوارض
- درمان سریع درد دیسک کمر
- درمان دیسک کمر با ورزش
- آیا با ورزش دیسک کمر خوب میشود
- فیزیوتراپی کمر چیست
جواب این سوالات فقط با معاینه صحیح و تصمیم گیری پزشک و درمانگر انجام می‌گیرد. در ادامه روش‌های مختلف درمان دیسک کمر به صورت خلاصه توضیح داده میشود.
انواع روش‌های درمان دیسک کمر
در ادامه انواع روش‌ها برای درمان دیسک کمر را معرفی و به صورت کامل بررسی می‌نماییم.
درمان‌های کانسرواتیو یا غیرتهاجمی دیسک کمر
درمان‌های کانسرواتیو یا غیرتهاجمی دیسک کمر در خط دوم درمان‌ها قرار می‌گیرند که شامل موارد زیر است:
- استراحت: استراحت کمتر از ۲ تا ۳ روز عملا موثر نمی‌باشد، اما در استراحت بیشتر از ۴ روز هم ممکن است درد تشدید یابد. منظور از استراحت، استراحت مطلق نیست و بیمار باید در طول این مدت راه برود، جابجا شود اما فعالیت‌هایی مانند بلند کردن اجسام را نداشته باشد. در طول این دوره بیمار به صورت طاقباز در محلی که نه سفت و زیاد نرم باشد دراز بکشد و زیر زانوها بالشت قرار دهد.
- فیزیوتراپی
روش‌های فیزیوتراپی دیسک کمر
فیزیوتراپی کمر با روش‌های غیرتهاجمی متعدد به شما کمک می‌کند کمر درد ناشی از بیرون زدگی دیسک خود را بدون نیاز به عمل‌های جراحی و پرداخت هزینه‌های گزاف درمان کنید. روش‌های درمانی که در فیزیوتراپی استفاده می‌شوند عبارتند از:
- تحریکات الکتریکی
- اولتراسوند
- کیسه‌های گرم یا سرد
- لیزرتراپی
- تکارتراپی
- مگنت تراپی
- سوزن خشک
- درمان های دستی
- تمرین یا حرکت درمانی
- ماساژ
- آب درمانی
موارد گفته شده می‌توانند برای کاهش درد، التهاب، بهبود خون‌رسانی، اکسیژن‌رسانی و تغذیه بهتر دیسک و مفصل استفاده شوند. همچنین این درمان‌ها اسپاسم‌های عضلانی را کاهش می‌دهند و به بهبود دامنه حرکتی کمک می‌کنند.
مکانیسم عمل هر یک از روش های فیزیوتراپی دیسک کمر در زیر مفصل توضیح داده شده است.
لیزر درمانی
لیزرها امواج الکترومغناطیسی تقویت شده‌ای هستند که می‌توانند پرتو متمرکزی را از خود ساطع کنند. لیزر درمانی روشی مدرن است که به دو صورت در کلینیک‌های فیزیوتراپی انجام میشود.
- لیزرهای کم توان یا سرد
- لیزرهای پرتوان یا سوپر لیزرها یا لیزرهای گرم
شواهد علمی حاکی از اثرات سودمند پرتوهای لیزر بدون هیچگونه عوارض جانبی هستند. تنها خطر استفاده از لیزر آسیب چشم در صورت تابش مستقیم می‌باشد، به همین دلیل هنگام لیزر درمانی عینک‌های مخصوص داده میشود و یا از بیمار خواسته میشود چشمان خود را ببندد.
از لیزر درمانی به طور وسیعی برای درمان همه انواع آسیب‌های بافت نرم نظیر آسیب دیسک، صدمات عضلانی، هماتوم، التهاب‌های تاندونی، ترمیم انواع زخم، کاهش تورم، لنفودما و … استفاده میشود.
اما در نواحی که تومور وجود دارد، رحم خانم‌های باردار نمی‌توان از لیزر استفاده کرد. مدت زمان هر جلسه درمانی با توجه به حاد یا مزمن بودن عارضه و وسعت ناحیه مورد درمان تعیین میشود. تعداد جلسات درمانی بین ۸ تا ۳۰ جلسه درمانی بسته به میزان آسیب انتخاب میشود.
مکانیسم عملکرد لیزرها
مکانیسم عملکرد لیزرها و اثرات و فوایدی که دارد، شامل موارد زیر است:
- اثر ضد التهاب
- ضد درد (اثر مسکن)
- بهبود فعالیت‌های عروقی
- کاهش تشکیل بافت فیبروز
در ادامه هر کدام از موارد بالا توضیح داده میشود.
اثر ضد التهاب
نور لیزر باعث تحریک فعالیت دستگاه لنف میشود، (مایعات مناطق متورم را خالی می‌کند). بنابراین باعث کاهش ادم شده و در نتیجه درد کمتر میشود.
ضد درد (اثر مسکن)
لیزر درمانی با اثر بر روی سلول‌های عصبی جلوی انتقال پیام درد به مغز را گرفته و حساسیت عصب را کمتر می‌کند. همچنین با تحریک ترشح مقادیر زیاد هورمون‌های ضد درد، اندورفین و انکفالین باعث کاهش درد میشود.
تسریع فرایند ترمیم بافت و رشد سلولی
لیزرتراپی با نفوذ در بافت، باعث سرعت بخشیدن به تکثیر و رشد سلولی و رگ زایی و افزایش جریان خون به ناحیه باعث تحریک ترمیم میشود.
بهبود فعالیت‌های عروقی
لیزر درمانی باعث ایجاد مویرگ‌های جدید در بافت آسیب دیده شده، فرایند بهبود را سرعت بخشیده، زخم زودتر بسته میشود و بافت اسکار را کاهش می‌دهد.
کاهش تشکیل بافت فیبروز
لیزر درمانی با قدرت بالا، تشکیل بافت اسکار ناشی از بریدگی، خراش، سوختگی یا جراحی را کاهش می‌دهد.
اولتراسوند تراپی
اولتراسوند تراپی یا امواج فراصوت، فرکانس‌هایی در حدود چند مگاهرتز هستند که برای درمان استفاده میشود. عمق نفوذ این امواج ۳/۳ تا ۶/۶ سانتی‌متر است. اولتراسوند تراپی با دو مکانیزم عمل می‌کند که شامل موارد زیر است:
- اثرات گرمایی
- اثرات مکانیکی
اثرات گرمایی
در این فرآیند مولکول‌ها با جذب انرژی حول محور خود شروع به نوسان می‌کنند. نوسان مولکول‌ها باعث ایجاد گرما شده و این گرما باعث افزایش متابولیسم و فعالیت سلولی میشود، بنابراین روند التیام را سرعت می‌بخشد.
علاوه بر این افزایش حرارت بافت‌ها باعث کاهش درد و اسپاسم میشود. همچنین گرمای تولیدی با افزایش انعطاف پذیری کلاژن بافت‌ها، بر روی خشکی مفصلی و چسبنگی‌های لیگامانی و کپسولی نیز تاثیر می‌گذارد.
اثرات مکانیکی
اثر مکانیکی به این صورت است که با برخورد امواج اولتراسوند منقطع حباب‌های گازی در بافت هدف تشکیل شده و منبسط و منقبض میشود. نتیجه این انبساط و انقباض در بافت نرم که یک فعالیت مکانیکی است منجر به کاهش تورم و التهاب شده و درد از بین خواهد رفت.
از اولتراسوندتراپی هم همانند لیزر در انواع مختلف بیماری‌های عضلانی اسکلتی مانند التهاب تاندون، چسبندگی‌ها، کشیدگی‌های بافت نرم و ترمیم شکستگی‌ها و … استفاده میشود. مدت زمان استفاده از اولتراسوند، محل استفاده، تعداد جلسات، منقطع یا پیوسته بودن امواج و همچنین فرکانس درمانی با توجه به مشکل بیمار متفاوت است.
موارد منع استفاده از اولتراسوند تراپی
تومورها، رحم خانم‌های باردار، صفحات رشد در کودکان، محل‌های عفونت، مشکلات عروقی، چشم‌ها، غدد بیضه، تخمدان‌ها، مناطق دارای بی حسی، نزدیک بافت‌های عصبی و ۶ ماه پس از رادیوتراپی نمی‌توان از اولتراسوند استفاده کرد.
سوزن خشک یا درای نیدلینگ
روشی که بسیاری از افراد آن را با طب سوزنی اشتباه می‌گیرند. در هر دو تکنیک از سوزن استفاده میشود، اما محل‌های درمان و مکانیسم عملکردشان با هم بسیار متفاوت می‌باشد. طب سوزنی با چند هزار سال قدمت بر اساس طب سنتی چینی عمل می‌کند، اما سوزن خشک یک روش پرکاربرد در فیزیوتراپی است که براساس نوروفیزیولوژی و آناتومی انجام میشود.
در هر دو، سوزن را بدون تزریق هیچگونه ماده‌ای به داخل بدن فرو می‌برند. در طب سوزنی هدف بازگرداندن تعادل و انرژی به بدن می‌باشد، اما هدف از زدن سوزن خشک، تسکین درهای عضلانی و رفع اختلالات عضلانی مثل سفتی یا کوتاهی عضلات می‌باشد.
در روش سوزن خشک در برخی موارد حتی ممکن است سوزن‌ها را برای اثرگذاری بیشتر به دستگاه تحریک الکتریکی وصل کنند. سوزن خشک تنها توسط فیزیوتراپیست آموزش دیده انجام میشود.
مکانیسم عملکرد سوزن خشک
مکانیسم عملکرد سوزن خشک تحریک ترشح هورمون‌های طبیعی اندورفین و انکفالین برای کاهش درد و غیر فعالسازی نقاط ماشه‌ای، تحریک کلاژن سازی و پروتئین‌سازی برای ترمیم می‌باشد. سوزن خشک در انواع نقاط ماشه‌ای، دردهای اسکلتی عضلانی مانند شانه درد، گردن درد، درد زانو و کمر، انواع سردرد، دردهای تیرکشنده و دردهای سیاتیک و … کاربرد دارد.
آیا سوزن خشک، عوارض یا ممنوعیت‌هایی دارد؟
تنها عارضه جانبی این روش دردهای عضلانی چند ساعت تا دو روز پس از انجام تکنیک می‌باشد که خودبه‌خود، یا با استفاده از کمپرس‌های سرد برطرف خواهد شد.
استفاده از این تکنیک در کودکان زیر ۱۲ سال، افرادی که داروهای ضد انعقاد خون مصرف می‌کنند، وجود عفونت‌های موضعی یا سیستمیک، خانم‌های باردار، مبتلایان به دیابت کنترل نشده ،افرادی که فشار خون بالا، پایین یا کنترل نشده دارند و افراد با بیماری های خودایمنی ممنوعیت دارد.
تعداد جلسات درای نیدلینگ
تعداد جلسات سوزن خشک و محل انجام آن با توجه به معاینه فیزیوتراپیست شما مشخص میشود.
مگنت تراپی
مگنت تراپی یا مگنوتراپی که با اسم مغناطیس درمانی هم شناخته میشود، یک روش غیرتهاجمی است که با قرار گرفتن بیمار در داخل میدان‌های مغناطیسی ثابت، یون‌هایی را که در بدن ما وجود دارند به جنبش در می‌آیند و جریان خون به محل مورد نظر زیاد میشود و با انتقال بیشتر مواد مغذی به محل آسیب و دفع مواد زائد از ناحیه باعث تحریک رشد و ترمیم، کاهش التهاب و تورم بافت‌های عضله، لیگامان، تاندون و استخوان‌ها و اعصاب میشود.
مگنت تراپی با افزایش میزان هورمون اندورفین بدن به کاهش درد هم کمک می‌کند. همچنین در مناطقی که شکستگی‌های جوش نخورده یا پوکی استخوان وجود دارد، مگنت تراپی باعث افزایش جذب کلسیم به ناحیه و بهبودی میشود.
موارد کاربرد مگنت تراپی چیست؟
موارد کاربرد مگنت تراپی شامل موارد زیر است:
- درد در انواع مفاصل گردنی، کمری، لگنی، شانه، زانو و …
- فیبرومیالژیا
- پوکی استخوان
- شکستگی‌های جوش نخورده
- دردهای روماتیسمی و آرتروز
- مشکلات خواب
- زخم بستر
- سوختگی‌ها
- بیماری‌های پوستی
آیا مگنت تراپی، عوارض یا ممنوعیت‌هایی دارد؟
اگر چه این روش درمانی بدون خطر می‌باشد، اما در افرادی که ضربان‌ساز مصنوعی قلبی دارند، افرادی که کاشت حلزون گوش انجام داده‌اند، افراد مبتلا به بیماری‌های خونی و بیماری‌های عفونی شدید و بیماری‌های متابولیسمی بدن، وجود زخم‌های باز و خونریزی دهنده و در زنان در دوران بارداری نباید استفاده شود.
تعداد جلسات مگنت تراپی
هر جلسه مگنت تراپی ۲۰ دقیقه تا یک ساعت طول می‌کشد. تعداد جلسات برای اثر بخشی مطلوب بسته به نوع ضایعه متفاوت خواهد بود.
بیرون زدگی دیسک کمر و درمان آن با تکارتراپی
تکارتراپی یا آر اف (RF) تراپی طیفی از امواج رادیوفرکانس است که با هدف انتقال انرژی به بدن انجام میشود. انرژی وارد شده به بدن باعث افزایش تبادلات سلولی، بهبود جریان لنف و خون میشود.
تکار تراپی با افزایش گرمای عمقی در بافت‌ها سرعت متابولیسم و بازسازی بافت‌های عضلانی، تاندون‌ها، لیگامان‌ها، بافت‌های همبند و استخوان‌های آسیب دیده را افزایش می‌دهد و باعث تحریک آزادسازی هورمون‌های تسکین دهنده درد میشود و همچنین باعث کاهش ادم و تورم، افزایش اکسیژن و انرژی در بافت‌های آسیب دیده، افزایش دامنه حرکتی مفاصل، کاهش دوره نقاهت میشود.
طول موج‌های رادیوفرکانس برای بافت‌های بدن بدون خطر هستند و عوارض جانبی به جای نمی‌گذارند. زمانی که امواج رادیو فرکانسی به بافت وارد میشود، انرژی خود را از طریق ایجاد جریان الکترومغناطیسی منتقل می‌کند.
ایجاد جریان الکترومغناطیسی در طول بافت، باعث حرکت سریع‌تر یون‌های موجود در بافت میشود و در نتیجه باعث افزایش فعالیت سیستم لنفاوی و افزایش نفوذپذیری مویرگی میشود. فعالیت بیشتر سیستم لنفاوی اثرات مطلوبی مانند کاهش تورم، تاثیرات ضد التهابی و جذب سموم توسط سیستم لنفاوی میشود.
علاوه بر این تکارتراپی با اثرات گرمایی باعث اتساع عروقی میشود که سبب میشود جریان خون در بافت هدف افزایش پیدا کند. این افزایش جریان خون باعت افزایش اکسیژن رسانی و مواد مغذی به بافت تحت درمان میشود. در نتیجه سرعت هدایت عصبی را افزایش می‌دهد، کشش‌پذیری بافت‌های نرم را افزایش می‌دهد و نتیجه همه این موارد باعث بهبود درد، آزاد شدن عضلات و اثرات ضد درد میشود.
کاربردهای تکارتراپی در فیزیوتراپی
تکارتراپی هم مانند سایر روش‌های درمانی در فیزیوتراپی کاربردهای زیادی دارد که در زیر به آنها اشاره شده است.
انواع اختلالات عضلانی اسکلتی مانند دردهای کمری و گردنی، آسیب‌های ورزشی، دردهای ناشی از آرتروز، آرنج تنیس بازان و گلف بازان، دردهای زانو، اسپاسم‌های عضلانی، پیچ خوردگی‌ها، شکستگی‌ها، چسبندگی‌های پس از جراحی‌ها، سلولیت، کاهش چین و چروک‌های پوستی و لیفت و …
تکارتراپی در ضایعات حاد، تومورها، افرادی که باتری قلبی دارند، دوران بارداری، نوروپاتی دیابتی، عفونت، بر روی صفحات رشد، افرادی با سابقه افت فشار، التهاب‌های وریدی نباید استفاده شود. این روش درمانی بسیار لذت بخش و آرامش دهنده است و بیمار در طول درمان حس خوشایند ماساژ را دارد.
هر جلسه تکارتراپی بین ۲۰ تا ۳۰ دقیقه زمان می‌برد. تعداد جلسات درمانی همانند سایر روش‌های درمانی پس از معاینه و تشخیص تعیین میشود.
گرما یا سرما درمانی
گرما یا سرما درمانی یکی از روش‌های رایج در فیزیوتراپی می‌باشد که با اهداف مختلف استفاده میشود. اینکه شما از کدام روش گرما یا سرما درمانی نتیجه بهتری می‌گیرید، بستگی به نوع آسیب و سایر بیماری‌های شما دارد.
مثلا اگر شما بیماری ام اس دارید به هیچ وجه نباید از گرمادرمانی استفاده کنید، چرا که باعث بدتر شدن وضعیت فعلی بیماری شما خواهد شد، پس لازم است در هنگام مراجعه به فیزیوتراپی سایر بیماری‌های زمینه خود را نیز با فیزیوتراپیست خود در میان بگذارید.
انواع گرما درمانی
انواع گرما درمانی شامل موارد زیر است:
- گرمای سطحی با امواج مادون قرمز، کیسه آب گرم، حمام پارافین، هوای داغ، حمام آب داغ، آب درمانی گرم
- گرمای عمقی با امواج اولتراسوند، دیاترمی، تکارتراپی و میکروویو
اثرات گرمادرمانی
اثرات گرما درمانی شامل موراد زیر است:
- تسکین درد: گرما موثرترین روش کنترل ضددرد غیردارویی است. تغییرات عروقی با افزایش جریان خون عوامل آغاز کننده درد را که توسط آسیب وارد به بافت آزاد شده شسته و از بافت خارج می‌کند.
- کاهش اسپاسم عضلانی
- اثر آرام بخشی
- افزایش دامنه حرکتی
- تقویت سیستم دفاعی
- کنترل عفونت‌های سطحی با گرمای خشک
هرکدام از روش‌های گرما درمانی موارد منع استفاده مخصوص به خود را دارد و فیزیوتراپیست شما باید آنها را در نظر بگیرد.
سرما درمانی
سرما درمانی با کاهش ادم و کاهش آزادسازی مواد التهابی باعث کاهش درد میشود. پس از اعمال جراحی، سرما درمانی میزان درناژ زخم را کم کرده و زمان برگشت به حرکت را سرعت می‌بخشد و موجب افزایش تحرک بیمار و کاهش زمان ترخیص می‌گردد.
همچنین سرما درمانی باعث کاهش اسپاسم و اسپاستی‌سیته و افزایش قدرت عضلانی هم میشود. در آسیب‌های حاد، سرمادرمانی با کاهش نفوذپذیری عروق بسیار کوچک و کاهش تحرک لکوسیت‌ها (فاکتور التهابی) باعث کاهش تخریب بافتی می‌شوند.
انواع روش‌های سرما درمانی
انواع روش‌های سرما درمانی شامل موارد زیر است:
- پک‌های سرد
- کرایوتراپی
- ماساژ یخ
- اسپری‌های تبخیر شونده
- حوله یخ
همانند روش‌های گرما درمانی، روش‌های سرما درمانی هم موارد منع استفاده خاصی دارند که حتما فیزیوتراپیست شما در نظر خواهد گرفت.
درمان‌های دستی فیزیوتراپی
درمان‌های دستی فیزیوتراپی شامل موبیلیزاسیون مفصل، موبیلیزاسیون عصب، سوزن خشک، تیپینگ با توجه به صلاح دید فیزیوتراپیست می‌تواند برای درمان فتق دیسک کمر مفید باشد.
درمان دیسک کمر با ورزش
ورزش یا حرکت درمانی که از آن با نام تمرین درمانی در فیزیوتراپی هم یاد میشود، به عنوان مهمترین بخش از درمان انواع کمردرد است و به جرات می‌توان گفت بدون تمرین درمانی، درمان شما کامل نخواهد شد و برای رسیدن به یک درمان ماندگار، تمرین‌های درمانی که در فیزیوتراپی به شما داده میشود، هفته یا ماهها یا سالها باید تکرار شوند تا وضعیت موجود را بهتر کند یا از بدتر شدن جلوگیری شود.
انواع مختلف رژیمهای ورزشی با هدف افزایش طول عضلات و بهبود دامنه حرکتی، بهبود قدرت و استقامت عضلانی و اصلاح پاسچر برایتان تجویز میشود. نحوه انجام ورزش‌ها، تعداد تکرار هر ورزش، مدت زمان انجام آن توسط فیزیوتراپیست‌ها که متخصصین حرکتی هستند به شما آموزش داده میشود.
توجه کنید از انجام خودسرانه ورزش‌ها خودداری کنید، چرا که ورزش‌های مخصوص هر فرد با توجه به سن، وضعیت قلبی ریوی، سطح قندخون، بیماری‌های خاص خودش باید طراحی شوند. ممکن است نوع ورزشی که به یک فرد ۳۰ ساله با کمردرد داده میشود، بسیار متفاوت باشد با ورزشی که به فرد ۶۰ ساله داده میشود.
انواع تمرین درمانی یا حرکات و ورزش برای دیسک کمر
دو نوع از ورزش های مناسب برای دیسک کمر شامل “ورزش‌های ویلیامز” و “ورزش‌های مکنزی” می‌توانند در درمان فتق دیسک کمر کمک کننده باشند، که با توجه به علائم دیسک کمر، میزان فتق دیسک، سن و سوابق جراحی شما، متخصص فیزیوتراپی یک نوع از ورزش‌ها یا ترکیبی از آنها را به شما خواهد داد. نوعی از حرکات ورزشی هستند که با هدف کشش یا تقویت یک سری از عضلات و افزایش انعطاف پذیری ستون فقرات انجام میشود.
معرفی ورزش دیسک کمر ویلیامز
ورزش‌های فلکسوری یا ورزش‌های ویلیامز در افراد مسن‌تر از ۵۰ سال، افرادی که درد و یا سوزش و گزگز به دیستال زانو (ران و ساق پاها) منتشر میشود، افرادی که علائمشان با اکستانسیون کمر (به عقب خم شدن) ایجاد، تشدید و یا به لگن و یا ران منتشر میشود و افرادی که علائمشان با فلکسیون کمر (به جلو خم شدن) کم میشود، توصیه میشود.
هدف اصلی این نوع تمرینات، کاهش گودی کمر و باز کردن سوراخ بین مهره‌ای است.
معرفی ورزش های مکنزی
معمولا این نوع از ورزش‌ها در افرادی توصیه میشود که علائم با اکستانسیون (خم شدن به سمت عقب) کمر کاهش می‌یابد و با فلکسیون کمر (خم شدن به سمت جلو) ایجاد یا تشدید میشود. این نوع از ورزش‌ها با ایجاد فشار منفی داخل دیسک باعث به داخل کشیده شدن قسمت بیرون زده دیسک میشود.
پرسش های متداول در مورد فتق دیسک
در ادامه پرسش‌های متداول پیرامون بیرون زدگی یا فتق دیسک بررسی میشود.
آیا دیسک کمر خوب میشود؟
بله، با درمان به موقع و تکمیل دوره‌های درمان فیزیوتراپی و رعایت احتیاطات مربوطه دیسک بیرون زده به جای خود برمی‌گردد و خوب میشود.
ایا پارگی دیسک کمر با استراحت خوب میشود؟
نه، استراحت به تنهایی درمان کافی برای پارگی دیسک کمر نیست.
چه موقع دیسک کمر احتیاج به عمل دارد؟
در مواردی که بیمار قادر به راه رفتن نیست و دچار بی‌اختیاری ادرار و مدفوع شده و تعادل حین راه رفتن ندارد باید جراحی شود، اما در اکثر موارد برای بیرون زدگی‌های دیسک نیاز به جراحی نیست.
عوارض عمل دیسک کمر چیست؟
ایجاد اسکار و چسبندگی در بافت‌های جراحی شده زمینه ایجاد تنگی کانال نخاعی را برای فرد ایجاد می‌کند. علاوه بر این احتمال بیرون زدگی دوباره همان دیسک جراحی شده یا دیسک‌های بالاتر یا پایین‌تر وجود دارد.
عمل پارگی دیسک کمر چگونه است؟
۸۰ درصد افراد دچار فتق دیسک با درمان های غیرتهاجمی خوب می‌شوند، اما در صورت عدم بهبودی پزشک متخصص یکی از روش‌های تزریق اپیدورال یا جراحی با لیزر یا روش‌های دیگر جراحی را برای ترمیم دیسک یا برداشتن آن در نظر می‌گیرد.
در ۳۰ درصد موارد این عمل‌ها نتایج خوبی را ندارند و حتی در چند درصد موارد ممکن است دیسک جراحی شده دوباره دچار پارگی شوند. روش‌های جراحی به دو دسته کم تهاجی و تهاجمی تقسیم‌بندی می‌شوند.
روش های تهاجمی
روش جراحی تهاجمی شامل موراد زیر است:
- جراحی باز
- جراحی باز میکروسکوپی
جراحی باز
قدیمی‌ترین روش جراحی دیسک است که بدون میکروسکوپ انجام میشود. این روش با بیهوشی عمومی یا بی‌حسی موضعی انجام میشود. در این روش قسمتی از مهره‌ها که لامینا نامیده میشود را بر می‌دارند تا به دیسک برسند و دیسک را بردارند، به این روش لامینکتومی یا دیسکتومی هم گفته میشود.
این نوع جراحی درد بیشتری دارد و دوره بهبودی طولانی‌تری را به دنبال دارد.
جراحی باز میکروسکوپی
این روش همان روش لامینکتومی است که با میکروسکوپ انجام میشود، با این تفاوت که میزان برش کمتر است و مقدار کمتری از استخوان برداشته میشود.
روش های کم تهاجمی
روش جراحی کم تهاجمی شامل موراد زیر است:
- جراحی آندوسکوپی دیسک کمر
- جراحی لیزری دیسک کمر
جراحی اندوسکوپی دیسک کمر
در این روش کانال نخاعی دستکاری نمی‌شود. سوزن از بین سوراخ بین مهره‌ای وارد میشود. در این روش احتمال چسبندگی کمتر است.
جراحی لیزری دیسک کمر
یک عمل سرپایی است. در مواردی که دیسک پارگی کامل ندارد این روش به کار برده میشود که سوزن از فضای بین مهره‌ای وارد دیسک میشود و اشعه لیزر باعث تبخیر آب دیسک تخریب شده میشود، بنابراین حجم دیسک کم میشود و فشار از روی نخاع برداشته میشود.
عوارض جراحی دیسک کمر و ستون فقرات
عوارض احتمالی جراحی‌های ستون فقرات و دیسک کمر به شرح زیر می‌باشد:
- آسیب دیدگی ریشه عصب
- بی اختیاری ادرار و مدفوع
- خونریزی
- عفونت
- لخته شدن خون در سیاهرگ‌های پا
- نشت مایع مغزی نخاعی