آسیب دیدگی لیگامنت متقاطع قدامی (ACL)
آسیب دیدگی یا پارگی رباط صلیبی زانو به آسیب دیدگی لیگامنت متقاطع قدامی گفته می شود.
لیگامنت متقاطع قدامی، یکی از ۴ لیگامنتی است که استخوان مچ پا را به استخوان ران متصل کرده است.
آسیب دیدگی و کشیدگی رباط زانو اغلب در ورزش های پر برخورد مانند بسکتبال، فوتبال و یا ورزش های دیگری که افراد به صورت ناگهانی تغییر جهت می دهند رخ می دهد و باعث پارگی رباط صلیبی زانو می گردد.
روش های درمان پارگی رباط زانو ACL
مرحله حاد
در صورت نیاز به جراحی معمولاً آنرا ۳ هفته به تاخیر می اندازند تا التهاب کاهش یافته و از عوارضی مثل خشکی مفصل بدنبال جراحی سریع جلوگیری شود.
باید در این سه هفته عضلات جلو و عقب ران و دامنه حرکتی مفصل زانو تقویت و زیاد شود که این امر می تواند به کاهش تجمع مایع مفصلی و بدست آوردن سریع توان عضلانی بعد از عمل کمک کند.
مرحله بهبودی
– فاز اول : دو هفته اول بعد از جراحی را گویند و هدف در آن رسیدن به بازشدگی کامل زانو ( Full extension ) و حفظ قدرت عضلانی عضله چهارسر رانی و کاهش تورم و نیز توانایی خم کردن زانو در حد نود درجه است.
– فاز دوم : هفته سوم تا پنجم بعد از عمل را شامل می شود و هدف در آن حفظ توانایی باز کردن کامل زانو و افزایش میزان خم شدن زانو به بیش از ۹۰ درجه تا رسیدن به خم شدگی کامل زانو است.
– فاز سوم : هفته ششم را شامل می گردد و هدف در آن افزایش قدرت و سفتی عضلانی است و بدنبال این مرحله به آرامی به ورزش باز می گردیم.
بدون انجام تمرینات کافی در دوره بعد از جراحی, بازگشت به ورزش به زمانی معادل ۹-۶ ماه نیاز دارد.
یک نکته بسیار مهم
بعد از عمل جراحی زانو و رباط صلیبی قدامی زانو ACL، در فازهای اولیه درمانی به منظور جلوگیری از نیروهای برشی که باعث فشار به رباط می گردد، تمرینات جهت تقویت عضلات اطراف مفصل زانو باید تحت نظارت متخصص جراحی ارتوپد و فیزیوتراپیست صورت گیرد.
پس در مراحل اولیه نباید انقباض کانسنتریک عضله چهارسر(مثلا بالا آوردن فعال ساق پا درحالیکه زانو خم می باشد) صورت گیرد.
تاثیر فیزیوتراپی بر درمان پارگی رباط صلیبی
فیزیوتراپی برای پارگی ACL
- حرکات ورزشی به منظور بهبودِ انعطاف پذیری و استقامتِ زانو
- ماساژ بافت نرم
- متحرک سازی مفصل
- سوزن خشک
- الکتروتراپی
- بستن نوارچسب (tape)
- بستن بریس
- استفاده از عصا
- یخ درمانی یا گرمادرمانی
- توصیه‌های در مورد کنترل التهاب
- آب درمانی
- آموزش
- وصیه‌های برای اصلاح فعالیت‌ها
- اصلاح بیومکانیکی
- بازگشت تدریجی به برنامه ورزشی یا فعالیت
اولتراسوند
اولتراسوند اغلب برای ارائه گرمایش عمیق به ساختارهای بافت نرم بدن مورد استفاده قرار می‌گیرد.
گرمایش عمیق تاندون ها، عضلات یا رباط‌هایی باعث افزایش گردش خون در آن بافت‌ها می‌شود که به فرآیند درمان پارگی و کشیدگی رباط کمک می‌کند.
افزایش دمای بافت با روش اولتراسوند همچنین برای کمک به کاهش درد مورد استفاده قرار می‌گیرد.
مگنت تراپی
مگنت تراپی با بهبود گردش خون به درمان این عارضه کمک می‌کند. ایجاد جریان خون نرمال به دریافت اکسیژن و مواد غذایی مورد نیاز برای فرآیند بهبودی کمک می‌کند.
انرژی مغناطیسی همچنین فعالیت‌های متابولیکی که در تخریب سلول و التهاب نقش دارند را به حداقل می‌رساند.
مگنت تراپی سبب تسکین درد، کاهش ورم و بهبود عملکرد مفصل می شود.
روش‌های فیزیوتراپی با دست
ورزش و حرکات اصلاحی
فیزیوتراپیست ها در زمینه استفاده از ورزش درمانی برای استحکام عضلات و بهبود عملکرد عضلانی آموزش داده شده اند.
ورزش‌های فیزیوتراپی یکی از موثرترین روش‌های درمان پارگی رباط صلیبی زانو بدون جراحی است که باعث بهبود یا پیشگیری از درد و آسیب دیدگی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
تمرینات ورزشی خاصی برای بیماران مبتلا به آسیب دیدگی های رباط زانو از جمله کشیدگی و پارگی رباط زانو در نظر گرفته شده است.
شما باید قبل از شروع این حرکات ورزشی در مورد مفید بودن آنها برای مشکل خود با فیزیوتراپ مشورت کنید.
عموما، این حرکات ورزشی وقتی باید انجام شوند که فیزیوتراپ، انجام دادن آنها را بی خطر بداند و مطمئن شود که انجام آنها باعث تشدید علائم نمی‌شود.
به عنوان یک قاعده کلی، اضافه کردن حرکت ورزشی یا پیشرفت به سمت ورزش‌های سنگین‌تر باید به شرطی اتفاق بیفتد که باعث تشدید علائم نشود.
فیزیوتراپی بعد از جراحی رباط صلیبی
مرحله اول: کمک به بهبودی زانو
اهداف اصلی مرحله اول فیزیوتراپی محافظت از زانو است به صورتی که بتواند به درستی بهبود یافته و روند بازگرداندن دامنه حرکتی مفصل و عملکرد طبیعی عضلات چهار سر ران (عضلات ران) به آنها شروع شود. به احتمال زیاد در این مرحله به عصای زیر بغل احتیاج خواهید داشت و نیز از یک بریس کامل زانو استفاده خواهید کرد، اگرچه همه جراحان برای بیمارانی که دچار پارگی ACL شده‌اند بریس (زانوبند) تجویز نمی‌کنند ، زیرا شواهدی وجود دارند که نشان می‌دهند استفاده از بریس برای بهبودی ضروری نیست.
هفته ۱
تمرکز دوره اولیه فیزوتراپی بعد از عمل ، بر یادگیری نحوه راه رفتن با عصا روی سطوح صاف و بالا و پایین رفتن از پله است. ممکن است فیزیوتراپیست برای شما از یخ برای کنترل تورم استفاده کند و به شما هم بگوید روزانه چندین بار همین کار را در خانه انجام دهید. همچنین ممکن است از تحریک الکتریکی عصبی- عضلانی (NMES) برای بهبود توانایی شما در انقباض عضلات چهارسر استفاده کرده و شما را وا دارد تا تمرینات ملایمی را شروع کنید که دامنه حرکتی زانو را به آن بازگردانده و زانو بتواند از حالت کاملا صاف تا ۹۰ درجه خم شود.
مرحله دوم: کنار گذاشتن عصا
برای شروع این مرحله تورم باید تحت کنترل درآمده باشد و شما بتوانید به راحتی عضله چهار سر ران خود را منقبض کنید. هدف از این مرحله کنار گذاشتن عصا و شروع به راه رفتن به صورت عادی است در عین این که از زانوی در حال بهبود شما محافظت شود. در این مرحله درمانگر همچنان به استفاده از یخ و تحریک الکتریکی عصبی – عضلانی برای زانو ادامه خواهد داد.
هفته ۲
تقویت عضلات لگن و مفصل ران راهکار کلیدی است که به شما کمک می‌کند تا بتوانید در ابتدا به جای استفاده از دو عصا ، از یک عصا استفاده کرده و در نهایت هر دو عصا را کنار بگزارید. درعین حال طی همین مدت ، تمریناتی نیز برای بهبود کنترل عضلات چهار سر و تقویت عضلات همسترینگ پشت پا انجام خواهید داد. در این زمان می‌توانید تمرین با یک تخته BAPS ( تخته بیومکانیکی مچ پا) را برای حفظ تعادل و پروپرسپشن (احساس وضعیت و حرکت اندام‌ها و بدن خود بدون استفاده از حسن بینایی) در حالت نشسته شروع کنید.
هفته ۳
تا پایان این هفته تقریباً به طور عادی راه خواهید رفت. تنها علامتی که ممکن است نشان دهد شما جراحی زانو کرده اید ممکن است وجود یک خمیدگی جزئی در زانو باشد که با بهبود دامنه حرکت برطرف خواهد شد. ممکن است تمرینات عضلات لگن پیشرفته‌تر شده و در هنگام تمرین بلند کردن پا در حالت صاف از وزنه‌های سبکی استفاده کنید. در این هفته از تخته BAPS در حالت ایستاده استفاده خواهید کرد.
مرحله سوم: قوی تر شدن
هدف این مرحله از توانبخشی پارگی رباط صلیبی زانو ، قوی‌تر کردن پا است به طوری که در پایان این مرحله توانایی شما از راه رفتن به آهسته دویدن پیشرفت خواهد کرد.
هفته ۴ تا ۶
از جمله تمریناتی که طی این سه هفته انجام می‌دهید تمریناتی برای بهبود تعادل، تمرینات اسکات و لانژ برای تقویت عضلات چهار سر و عضلات سرینی (عضلات باسن)، به علاوه تمرینات بلند کردن مستقیم پا و تمرینات پیشرفته تقویت عضلات لگن و مفصل ران که از قبل انجام می‌دادید هستند. تا پایان هفته ۶ ، ممکن است کم کم حرکات ملایم پلیومتریک و پرشی را شروع کنید. در این زمان دیگر نیازی به استفاده از یخ یا تحریک الکتریکی عصبی- عضلانی نخواهید داشت.
هفته ۷ و ۸
طی این هفته علاوه بر ادامه تمریناتی که از قبل انجام می‌دادید و شاید سختتر کردن بعضی از آن تمرینات، فیزیوتراپیست ممکن است وضعیت ACL شما را نیز بررسی کند. اگر دیگر زانو درد نداشته باشید و زانوی شما پایدار باشد ، تا پایان هفته هشتم می‌توانید شروع به دویدن کنید.
مرحله چهارم: تقریباً بازگشت به حالت عادی
طی این مرحله ، از آهسته دویدن به دویدن معمولی پیشرفت خواهید کرد. به هیچ وجه نباید بیش از توانایی خود از خودتان کار بکشید : حتی اگر احساس خوبی پیدا کنید ، هنوز برای شرکت در ورزش‌های سطح بالایی که مستلزم شروع و توقف‌های ناگهانی و یا تغییر جهت‌های زیادی هستند خیلی زود است.
هفته ۸ تا ۱۲
طی این هفته‌ها برنامه ورزشی منظم خود را ادامه خواهید داد. حدود سه تا چهار ماه پس از جراحی پارگی رباط صلیبی ، ممکن است فیزیوتراپیست از شما بخواهد آزمایش لی لی کردن با یک پا را انجام دهید تا ببیند آیا زانوی شما به اندازه کافی برای ورزش‌های سطح بالایی که مستلزم شروع و توقف‌های ناگهانی و یا تغییر جهات دادن‌های زیاد هستند ، پایدار هست یا نه. اگر ورزشکار باشید و فیزیوتراپیست به شما اجازه بدهد می‌توانید به فعالیت ورزشی خود بازگردید.
آسیب‌دیدگی ACL خود را مدیریت کنید
مراحل مدیریت آسیب دیدگی رباط صلیبی
- استراحت: مفصل زانوی خود را استراحت دهید تا بهبود یابد. فعالیت‌های عادی خود را طبق دستورالعملی که به شما داده‌اند از سر بگیرید. ممکن است تا زمانی که زانوی شما بهبود نیافته نتوانید بعضی ورزش‌های خاص را انجام دهید. در مورد ورزش‌هایی که هم اکنون انجام می‌دهید با پزشک خود صحبت کنید. ممکن است برای شروع مجدد ورزش به یک برنامه ورزشی یا درمانی بی‌خطر نیاز داشته باشید.
- یخ به کاهش تورم و درد کمک می‌کند. یخ ممکن است به جلوگیری از آسیب بافتی نیز کمک کند. شما می‌توانید از یک بسته یخ ، یا یخ خرد شده‌ای که داخل یک کیسه پلاستیکی ریخته‌اید استفاده کنید. بسته یخ را در یک حوله پیچیده و هر یک ساعت یک بار، ۱۵ تا ۲۰ دقیقه آن را روی رباط آسیب دیده خود قرار دهید. استفاده از یخ را تا زمانی که پزشک یا فیزیوتراپیست توصیه کرده ادامه دهید.
- فشرده سازی از زانو پشتیبانی کرده و با کاهش تورم و حرکت کمک می‌کند تا مفصل آسیب دیده شما بهبود یابد. از پزشک خود درباره این آیا لازم است اطراف رباط آسیب دیده خود را با یک باند کشی ببندید یا خیر سوال کنید.
- بالا نگه داشتن پا: هر چه سریعتر ناحیه آسیب دیده پای خود را در وضعیتی قرار دهید که بالاتر از سطح قلبتان قرار گیرد. این کار به کاهش یا محدود شدن تورم کمک می‌کند. برای این کار می‌توانید پای اسیب دیده خود را روی چند بالش قرار دهید.
- از وسایل پشتیبان طبق دستوری که به شما داده شده استفاده کنید. ممکن است لازم باشد از زانو بند (بریس) برای محدود کردن حرکت و محافظت از زانوی خود استفاده کنید. ممکن است نیاز باشد برای کمک به کاهش درد در هنگام حرکت ، از عصا استفاده کنید.